ข้อคิดดี ๆ สู่การประสบความสำเร็จในชีวิต

ในการประเมินผล สิ่งหนึ่งที่สามารถเข้าเกาะกุมจิตใจและมีอิทธิพลโน้มน้าวการตัดสินใจของหัวหน้างานได้นั่นคือ อคติ

ในความเป็นมนุษย์ นักจิตวิทยาได้ชี้ให้เห็นว่า อคติ เกิดขึ้นได้เสมอ เนื่องจากเรามีความรู้สึกส่วนตัวเกิดขึ้นต่อสถานการณ์ต่าง ๆ ได้เสมอ เช่น ความคาดหวัง ความกลัว ความสนใจ ความชอบ ความรู้สึกเหล่านี้ทำให้การตัดสินใจและการประเมินสถานการณ์ของเราบิดเบือนได้ เช่น เมื่อเราต้องประเมินเพื่อเลื่อนตำแหน่งลูกน้องที่เรารู้สึกว่า หยิ่งและเห็นแก่ตัว เราย่อมรู้สึกว่าไม่อยากประเมินให้เลื่อนตำแหน่งสูงขึ้น เพราะกลัวว่า เขาจะยิ่งหยิ่งมากกว่าเดิม เป็นต้น

เมื่อ อคติ เกิดขึ้นในใจของหัวหน้างาน เมื่อนั้นเขาจะขาดคุณสมบัติของการเป็นหัวหน้างานที่ดีไปทันที เพราะอคติจะเข้ามาบิดเบือนการใช้อำนาจในฐานะหัวหน้า บิดเบือนความยุติธรรมที่หัวหน้าควรจะมี และสะท้อนการทำหน้าที่หัวหน้าที่ล้มเหลว

ลองพิจารณาเฉพาะอคติในการประเมินผล ย่อมก่อให้เกิดความเสียหายทั้งต่อ

องค์กร…องค์กรจะไม่สามารถรับรู้กำลังคนที่มีประสิทธิภาพแท้จริง

หัวหน้า…จะได้ทำงานกับคนที่ถูกใจแต่อาจไร้ประสิทธิภาพ อีกทั้งต้องเผชิญหน้ากับลูกน้องที่เปลี่ยนมาเป็นศัตรูเพราะรู้สึกว่าหัวหน้าลำเอียง

และลูกน้อง…คนที่ได้รับการประเมินสูงเกินความจริงย่อมพึงพอใจ แต่จะไม่รู้ประสิทธิภาพการทำงานที่แท้จริงของตน ส่วนคนที่ได้รับการประเมินที่ต่ำกว่าความจริง ย่อมรู้สึกว่าหัวหน้าลำเอียงและไม่ต้องการทำงานต่อไป

มีคำกล่าวหนึ่งกล่าวไว้สำหรับบุคคลที่เป็นหัวหน้างานหรือผู้บังคับบัญชาว่า “ไม่มีสิ่งใดจะทำลายอำนาจของคุณได้เร็วกว่าความลำเอียง”

ความยุติธรรม จึงเป็นคุณลักษณะ ‘สำคัญ’ และ ‘จำเป็น’ ประการหนึ่งของหัวหน้างาน

ทั้งนี้และทั้งนั้น สำหรับคนที่ต้องการเป็น “หัวหน้างานที่ดี” แม้ว่าจะไม่สามารถกำจัดความรู้สึกส่วนตัว ..ชอบบางคน ..ไม่ชอบบางคน ออกไปได้ แต่ต้องตระหนักว่า จะไม่ให้สิ่งเหล่านี้มาทำให้เราเกิดอคติ โดยจำเป็นต้องรู้วิธี ‘เก็บกด ปิดกั้น’ ควบคุมความรู้สึกตรงนี้ไว้เพื่อให้เราสามารถประเมินผลทีมงานได้อย่างยุติธรรม และถูกต้องที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

Dr Kriengsak Chareonwongsak
Senior Fellow, Harvard Kennedy School , Harvard University
kriengsak@kriengsak.com, kriengsak.com, drdancando.com

เป็นผู้ตามมากกว่าผู้นำ…เกิดอำนาจเบี่ยงเบน

หัวหน้าจำนวนไม่น้อยก้าวขึ้นมาจากการเป็นพนักงานระดับปฏิบัติการ สิ่งหนึ่งที่อาจไม่ได้ติดตัวมาด้วยคือ ความสามารถในการ “นำ” เพราะเคยชินกับการเป็นผู้ตามและรับคำสั่ง ซึ่งหากใช้อย่างถูกต้องเหมาะสมย่อมเป็นสิ่งดี เช่น การขอความคิดเห็น ขอคำแนะนำและการตัดสินใจจากลูกน้อง แต่หากตนเองไม่ได้เล่นบทบาทของผู้ตัดสินใจและการออกคำสั่งให้ปฏิบัติ ขาดอิทธิพลในการนำ โอนอ่อนตามคำแนะนำตลอดเวลา อาจทำให้ลูกน้องมองว่า หัวหน้าด้อยกว่าทั้งความรู้ ความคิด การตัดสินใจ ส่งผลให้เกิดภาวะเบี่ยงเบนทางอำนาจ แทนที่หัวหน้าจะมีหน้าที่คุมและนำทิศนำทาง ปรากฏว่าอาจมีลูกน้องหรือกลุ่มลูกน้องทำหน้าที่คุมแทน กลายเป็นคนที่ถูกลูกน้องคุม ไม่ใช่คุมลูกน้อง ทำให้เสียระบบการปกครอง ในที่สุดย่อมส่งผลเสียถึงงานในภาพรวมด้วย

ทางที่ดีกว่า หัวหน้าที่อยู่ในภาวะเช่นนี้ คงต้องพิจารณาตนเอง โดยตระหนักว่าหัวหน้าควรทำหน้าที่ “นำ” ทีมงาน ยินดีรับฟังความคิดเห็นของทีมงาน แต่ต้องพยายามไม่คล้อยตามทั้งหมด ควรรู้จักคิดเชิงวิพากษ์ รวมทั้งต้องเป็นผู้นำในการตัดสินใจและการออกคำสั่งเสมอ ในขณะเดียวกันก็ต้องไม่ทำให้ทีมงานเห็นว่าเป็นพวกเผด็จการ ด้วยการเปิดใจรับฟังและชมเชยในความคิดเห็นหรือขอบคุณในข้อเสนอแนะของทีมงานเสมอ

บุคลิกลักษณะและพฤตินิสัยของหัวหน้า เป็นเรื่องสำคัญและจำเป็นต้องใส่ใจ เพราะหัวหน้างานทุกลำดับชั้นมีส่วนในการกำหนดอนาคตของหน่วยงานว่าจะเจริญ คงสภาพ หรือตกต่ำ และพฤติกรรมของหัวหน้าที่ส่งผลให้ลูกน้องหรือทีมงาน “เสียคน” คืออีกหนึ่งพฤติกรรมที่ไม่ควรมองข้าม เพราะจะทำให้องค์กรเสียหายได้ในที่สุด

Dr Kriengsak Chareonwongsak
Senior Fellow, Harvard Kennedy School , Harvard University
kriengsak@kriengsak.com, kriengsak.com, drdancando.com

องค์กรที่สามารถสกัดกั้นด้านมืดของบุคลากรมิให้ส่งผลกระทบเชิงลบต่อองค์กรได้ คือ องค์กรที่ฉลาด…บทสรุปประการหนึ่งที่ผมได้จากประสบการณ์ทำงาน

ในตอนนี้ ผมจะกล่าวถึงด้านมืดด้านหนึ่งของบุคลากรที่ควรสกัดกั้น นั่นคือ พฤติกรรมหัวหน้าที่เป็นเหตุให้ลูกน้อง “เสียนิสัย” หรือมีความประพฤติที่ไม่ประสงค์ภายในองค์กร

ลูกน้องเสียนิสัยเพราะหัวหน้าเป็นเหตุ สังเกตได้จากคำพูดทำนองนี้

… “วันนี้ไม่ได้งานเลย เพลียทั้งวัน เมื่อวานพี่หัวหน้าชวนไปฉลอง เลยดื่มหนักไปหน่อย ป่านนี้ยังไม่สร่างเลย”

… “เรื่องเท่านี้เอง ไม่เป็นไร บอกพี่หัวหน้าได้ แกรักพวกเราจะตาย รับรองความผิดนี้ไม่ถึงหูบอสส์ใหญ่แน่”

… “ดูสิ ไม่มีใครเห็นด้วยกับความคิดหัวหน้าเลย เชื่อคำแนะนำของเราเถอะ ไม่ต้องเห็นด้วยกับผู้บริหารหรอกในเรื่องนี้” 

… “ไม่ต้องขยันให้มากหรอก แค่ทำตัวให้สนิทสนม ทำดีกับหัวหน้าไว้ สิ้นปีได้ดีแน่นอน”

……..

หากเราเคยได้ยินคำกล่าวประเภทนี้ที่พนักงานพูดกันนั่นแสดงว่า องค์กรของเรามีหัวหน้างานที่มีปัญหาแล้ว แน่นอนว่าย่อมนำไปสู่ความตกต่ำขององค์กร และถ้าองค์กรตกต่ำ ไม่พัฒนา เข้าสู่ยุคเสื่อม ด้วยเหตุหัวหน้างานเป็น “ต้นเหตุ” ทำให้ลูกน้องเสียนิสัย หรือมีพฤติกรรมที่ไม่ส่งเสริมให้องค์กรพัฒนา ผมคิดว่าหัวหน้าที่มีลักษณะเช่นนี้ องค์กรไม่ควรปล่อยไว้

Dr Kriengsak Chareonwongsak
Senior Fellow, Harvard Kennedy School , Harvard University
kriengsak@kriengsak.com, kriengsak.com, drdancando.com